Beyin hastalıkları, beyinde görülen kanamalar, tümörler, iltihaplanmalar gibi çeşitli rahatsızlıkları kapsar. Bunları detaylı olarak inceleyecek olursak:

Merkezi sinir sisteminin virüslerden ileri gelen hastalıklarına ensefalit adı verilir. Şiddetli baş ağrısı, ense sertliği ve ateş gibi belirtilerle başlar. Bu hastalığa kabakulak, herpes simplex, influenza, enfeksiyoz hepatit ve enfeksiyoz mononükleoz gibi virüsler neden olabilir.

Damar sertliği ve tansiyon yüksekliği bulunan 50 yaşın üstündeki kişilerde ani bilinç kaybı ve yarım felç görülürse beyinde bir tıkanmanın veya kanamanın meydana geldiği düşünülmelidir. Bilinç kaybı birkaç dakikada tamamlanır ve hasta olduğu yere yığılır kalır. Bu nedenle hastalığa inme adı da verilmiştir. Genellikle bu anda yüz kırmızı bir renk almış ve ağız çarpılmıştır. Gözler kanamanın olduğu beyin tarafına doğru, ağız ise sağlam tarafa kaymıştır. Ayak tabanının bir iğneyle çizilmesi suretiyle aranan tepkide felçli tarafta ayak baş parmağı yukarı kalkar, diz kapağı tepkisi kaybolmuştur. Hasta çok kere idrarını, hatta dışkısını kaçırır. Beyin omurilik sıvısı kanlı olabilir. Bir iki gün içinde ateş yükselmeye başlar ve 40 derecenin üstüne çıkabilir.

Arteriosklerozlu yani damar sertliği olan kişilerde genellikle uyurken gece başlar. Hasta idrar etmek için tuvalete giderken yere düşer, bilinç kaybı yoktur. Ağır vakalarda bilinç sonradan bulanıklaşır ve hasta komaya girer. Beynin geçici trombotik daralması önce kol ve ayaklarda zaman zaman uyuşma, konuşma bozukluğu gibi damar kısalması şikâyetleriyle başlar. Bunlar geçici iskemik ataklar yani beynin zaman zaman kansız kalma belirtileridir.

Her yaşta görülür. Hemipleji ve bilinç kaybı aniden genç bir kişide meydana gelirse önce beyin embolisi düşünülür. Kalp hastalarında daha çok görülen bu durum, kan pıhtılaşmasına karşı gelen ilaçlarla tedavi edilebilir.

Kafa tasının sarsılması veya kırılması sonucu içindeki beyin dokusunun zedelenmesine beyin travması denir. Ulaşım araçlarının sayılarının ve hızlarının artması, günümüzde trafik kazalarını insanlara diğer hastalık nedenlerinden daha fazla zarar verici bir duruma yükseltmiştir. Baş kemiklerinin çatlaması veya kırılması, beyin zarlarında ve damarlarında yırtılmaya, beyin kanamasına neden olabilir. Bazı baş travmalarında kemiklerde kırılma ve damarlarda kanama olmadan da beyin dokusunda bir sarsıntı meydana gelebilir. Kafa içi basınç değişmesi sonucu sinir hücrelerinin ani olarak elektriksel boşalmaya uğraması ile insanda bilinç kaybı meydana gelir. Bu tip beyin sarsıntılarına tıp dilinde komosyo adı verilir. Bilinç kaybı kısa sürer, daha sonra baş ağrısı, baş dönmesi, uykusuzluk, sinirlilik gibi belirtiler ortaya çıkar. Bu arada amnezi denen bellek kayıpları görülebilir. Daha şiddetli darbeler beyin kontüzyonu denen durumu meydana getirir. Beyin kontüzyonu geçiren kişilerde konuşamama, koku alamama, yarım görme ve felç gibi belirtiler ortaya çıkar. Bazı kişilerde daha sonra sara nöbetleri gelişebilir. Beyin sarsıntısı yani komosyo geçiren bir kişinin bilinci yerine geldikten bir süre sonra uyuklama hali ile bilincinin tekrar bulunmaması halinde beyinde kanama sonucu bir hematom meydana geldiği düşünülmelidir. Bu arada nabız yavaşlaması, kusma, baş ağrısı ve kanama bölgesine bağlı olarak felçlerin meydana gelmesi, kanamanın varlığını ispatlayan belirtilerdir.

Kafa boşluğunda beynin çeşitli bölümlerinde gelişen urlara beyin tümörleri denir. Kafa içinde basınç artmasına ve beyin ödemine bağlı olarak baş ağrıları, baş dönmesi, kusma, konvülsiyon gibi genel belirtilerle kendini belli eder. Beynin ön kısmında yani frontal lobda oluşan urlarda ruhsal bozuklukların ve kişilik değişikliklerinin görülmesi karakteristiktir.

Beyin hastalıklarının teşhisi ve tedavisi için genellikle MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme), BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve EEG (Elektroensefalografi) gibi ileri görüntüleme teknikleri kullanılır. Bu hastalıkların tedavisinde ise medikal tedavi, cerrahi müdahale ve rehabilitasyon gibi yöntemler uygulanabilir. Beyin hastalıklarının önlenmesi için düzenli sağlık kontrolleri, sağlıklı yaşam tarzı ve risk faktörlerinden kaçınma önemlidir.