Beyin damar tıkanıklığı, beyin ve beyinciği besleyen, boyunda ve kafa içindeki damarlarda oluşan tıkanıklıklardır. Bu tıkanıklıklar bazı durumlarda hiç şikayete neden olmazken, bazı durumlarda ise inme ve hatta ölüme yol açabilir.

Beyin damar tıkanıklıkları, geçici ve kalıcı inmeye yol açabilir. Geçici inmeler, geçici iskemik atak olarak adlandırılır ve 24 saat içinde iz bırakmadan iyileşirler. Kalıcı inme de geçici inmeyle aynı mekanizmalarla oluşur. Ancak kalıcı inmede, vücut erkenden tansiyonu düzeltemediğinden ya da beyine atan pıhtıyı eritemediğinden olay 24 saatten sonra da devam eder. Kalıcı inmede iskemi sonucunda beyin dokusunda nekroz oluşmuştur ve bu nekroz tomografi ve MR gibi görüntüleme yöntemleriyle ortaya konulabilir.

Tedavide amaç, inme geçirenlerde inmenin tekrarlamasını önlemek, geçirmeyenlerde ise inme oluşumunu engellemektir. Hasta bir kez kalıcı inme geçirdiyse, tıkalı olan damarın açılması oluşan hasarı gidermez; sadece bundan sonra oluşacak hasarı önleyebilir. Bu tür hastalarda tedavide iki yöntem uygulanmaktadır:

Damar tıkanıklığına bağlı olarak gelişen inmeler erken dönemde yakalanabilirse tromboliz tedavisi yapılabilir. Bu tedavi, toplar damar içine (intravenöz) veya atar damar içine (intraarteryel) ilaç verilmesi olarak iki şekilde yapılabilir. İntravenöz tedavi, inmenin ilk 4-5 saatinde sadece uygun hastalarda yapılabilir. İntraarteryel tedavi ile kontrollü klinik çalışmalar intravenöz kadar güvenilir olmamakla birlikte tıkanan damarın yerine göre ilk 6 saate kadar planlanabilir. Tromboliz tedavisi sonucunda uygulanan hastalarda kalıcı nörolojik kaybın, uygulanmayan hastalara göre daha az olduğu izlenmiştir. Bununla birlikte hastaların %6'sında tıkanma, beyin kanamasına dönüşebilmekte ve bazen de kanama nedeni ile hastalar kaybedilebilmektedir.

Eğer boyun damarlarındaki bir darlık nedeniyle tıkanma izlendi ise ve darlık %70'in üzerinde ise cerrahi yöntemlerle veya stent ile darlığın açılması gereklidir. Kalpteki bir hastalıktan ötürü beyine pıhtı atmasına neden olan bir sorun varsa, warfarin isimli kan sulandırıcı tedavinin kullanılması gerekebilir. Bunun dışındaki hastalarda ise trombosit işlevlerini azaltan kan sulandırıcılar (aspirin gibi) kullanılmaktadır.

Önemli olan bir diğer konu da beyin damar tıkanıklığına neden olan etkenlerin ortadan kaldırılması veya kontrol altına alınmasıdır. Bu tedbirler arasında:

Bu önlemler, beyin damar tıkanıklıklarının ve dolayısıyla inmenin önlenmesinde önemli rol oynamaktadır.