Beyin damar yumağı, medikal literatürde Arterio-Venöz Malformasyon (AVM) olarak bilinir ve beyin içindeki atar ve toplar damarların anormal bir şekilde birbirine bağlanarak bir iplik yumağı görünümünde izlenmesi durumudur. Sebepleri tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli varsayımlar bulunmaktadır. Her yaşta görülebilmekle birlikte, 40 yaş altı bireylerde ve 5-10 yaş aralığındaki çocuklarda daha sık ortaya çıkmaktadır.

Bu damar yumakları, beyindeki yerleşim yerleri, damar ilişkileri ve boyutlarına göre çeşitlere ayrılır. En sık görülen vakalar, doğuştan var olan ve zamanla çeşitli faktörlerle tetiklenen, atardamarların çatallanma veya damar ayrılma noktalarında izlenen ve yuvarlak şekilli bozukluklardır. Bu tür AVM'ler, Spontan Subaraknoid Kanama (SAK) eğilimli olduklarından, insan hayatını riske atmakta ve kalıcı sakatlıklara sebep olabilmektedir.

Bu hastaların %50'sinde ilk semptom kanamadır. Çok az bir kesiminde ise anevrizmatik kitlenin beyin hücrelerine baskı yapması sonucu aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir ve erken teşhis mümkün olabilir:

Bu belirtilerle gelen hastaların uzman hekimler tarafından tam bir fiziki ve nörolojik muayenesi yapılmalıdır. Bilgisayarlı tomografi (CT), beyin anjiyografisi veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile beyin damar yumağının henüz kanama olmadan teşhis edilmesi mümkündür. Bazen farklı nedenlerle yapılan tetkikler sonucunda tesadüf eseri anevrizma saptanabilir.

AVM tedavisinde genel olarak açık beyin ameliyatı, endovasküler yay uygulaması ve gamma knife olarak da bilinen ileri düzey radyocerrahi girişimi uygulanır. Bu tedavi yöntemlerinin kombinasyonlarının kullanıldığı durumlar da mevcuttur. Müdahalenin başarısı, beyin damar yumağının ulaşılabilir bir yerde oluşuna, büyüklüğüne ve hastanın diğer sağlık göstergelerinin durumuna bağlıdır. Ameliyat sırasında bu yumakta kanama gelişmesi tehlike yaratabilir. Küçük olan yumaklarda kan akışının embolizasyonla durdurulması hedeflenir. Beyin kanaması şikayeti bir acil durumdur ve ilk andan itibaren beynin korunması amacıyla yapılan beyin ameliyatında anevrizmanın kapatılmasıyla iyi sonuçlar alınabilir.

Ek olarak, AVM'lerin tedavisinde yenilikçi yöntemler ve multidisipliner yaklaşımlar da önem kazanmaktadır. Bu tedavi yöntemleri, hasta yaşam kalitesini artırmayı ve komplikasyonları en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle, AVM teşhisi konulan hastaların düzenli takip ve kontrol altında tutulması büyük önem taşır.